Bharadwaja Rangavajhala .…..
సినిమాకు కెమేరా ప్రాణం. సినిమా అంటే దర్శకుడు కెమేరాతో తెరమీద రాసే కథ. కమల్ ఘోష్ అనే కెమేరా అంకుల్ గురించి విన్నారా ? అదేనండీ కె.వి.రెడ్డిగారి శ్రీ కృష్ణార్జున యుద్దం … సీతారామ్ తీసిన బొబ్బిలి యుద్దం సినిమాలకు కెమేరా దర్శకత్వం వహించాడు కదా ఆయన. బొబ్బిలి యుద్దం సినిమాలో క్లైమాక్స్ సీన్స్ చిత్రీకరణ సందర్భంలో వాడిన లైటింగ్ యాంగిల్స్ ఎస్వీఆర్ నటనను అద్భుతంగా ఎన్హాన్స్ చేశాయి.
సినిమా మూడ్ లోకి ప్రేక్షకుడ్ని నడిపించేది కెమేరానే. విపరీతమైన మేకప్పులు డ్రామాను షూట్ చేసినట్టుండే సన్నివేశాలు మన సినిమాల్లో కోకొల్లలు. కెమేరా దర్శకుడి పని చాలా సులువుగా ఉండేది. ఆ పరిమితుల్లోనూ మంచి కెమేరా పనితనం చూపించిన కెమేరా దర్శకులు కొందరు ఉన్నారు. వారిలో కమల్ ఘోష్ ఒకరు. చంద్రలేఖ సినిమాలో డ్రమ్ డాన్స్ చాలు ఆయన ప్రతిభను చెప్పుకోడానికి.
ఆ పాట చిత్రీకరణ గురించి ఇప్పటికీ కథలు కథలుగా చెప్పుకుంటారు ఇండస్ట్రీలో.ఆయన ఇప్పటి వాడా? 1925 నుంచీ సినిమా పరిశ్రమతో సంబంధాల్లో ఉన్నాడాయన. అప్పటికి ఆయన వయసు పదిహేను సంవత్సరాలు మాత్రమే. 1910లో పుట్టారాయన.కలకత్తా న్యూ థియేటర్స్ కు చెందిన దేవకీబోస్ మన కమల్ ఘోష్ గారికి స్వయాన మేనమామ. కమల్ కు చిన్నతనం నుంచీ కెమేరా అంటే క్రేజే క్రేజు.
ఈ పిచ్చిని దేవకీబోస్ కనిపెట్టి వేలుపట్టుకుని సినిమాల్లోకి లాక్కొచ్చారు. అలా మేనల్లుడు కమల్ ను తీసుకొచ్చి సినిమాకు కావాల్సిన టెక్నికల్ గూడ్స్ ఆపరేట్ చేస్తున్న కృష్ణ గోపాల్ అనే పెద్దమనిషి దగ్గర పనికి కుదిర్చారు. సరిగ్గా ఈ సీన్ జరిగింది 1925 లో. ఇక అక్కడ నుంచీ ఘోష్ గారు వెనక్కి తిరగలేదు. దాదాపు 32 వరకు అక్కడే ఉన్నారాయన. అంటే .. ఏడేళ్లు ఫొటోగ్రఫీలోనూ ఎడిటింగులోనూ కూడా నైపుణ్యం సంపాదించారు.
1932 లో అంటే ఇరవై రెండేళ్ల వయసులో కమల్ ఈస్ట్ ఇండియా ఫిలిం కంపెనీలో సహాయకుడిగా చేరి కృష్ణగోపాల్ దగ్గర సినిమా టెక్నిక్ అధికారికంగా నేర్చుకున్నారు. సునేరా సంసార్ అనే బెంగాలీ సినిమాకు గోపాల్ నేతృత్వంలోనే అయినప్పటికీ సొంతంగా పని చేయడం ద్వారా సినిమా చిత్రీకరించగల కెపాసిటీ ఉందని ప్రూవ్ చేసుకున్నారు. ఈ సామర్ధ్యంతో రాత్ ఖానా అనే ఓ బెంగాలీ కామెడీ సినిమా పూర్తిస్థాయి డీవోపీగా పన్జేశారు.
కమల్ బాబు విధానమూ వెలుగు నీడల వైవిధ్యం చూపించే తీరూ మొత్తం ఇండస్ట్రీని ఎట్రాక్ట్ చేశాయి. దర్శకుడు చెప్పిన సన్నివేశం తెర మీద రక్తి కట్టించేది ఎలాగునో కెమేరా దర్శకుడికి మాత్రమే తెలుస్తుంది కదా…ఆ తర్వాత భాగీ సిపాయ్ చిత్రానికి ఛాయగ్రాహకుడుగా పనిచేశారు. ఈస్టిండియా కంపెనీ వారే తెలుగులో లవకుశ తీయాలనుకున్నారు. దర్శకుడు సి.పుల్లయ్య. ఆ సినిమాకు కమల్ ఘోష్ పనిచేశారు. డైరక్టర్ ఆఫ్ పొటోగ్రఫీ గా కమల్ ఘోష్ తొలి చిత్రం లవకుశ. అయితే ఇది ఎన్టీఆర్ నటించిన సినిమా కాదండోయ్ . 1934 లొ విడుదలైన లవకుశ.
దక్షిణ భారతంలో సినిమా పరిశ్రమ అభివృద్దికి దోహదం చేసిన కృష్ణస్వామి సుబ్రహ్మణ్యం అనే న్యాయవాది .. మద్రాసులో సినిమా స్టూడియో నిర్మించాలనుకున్నప్పుడు టెక్నీషియన్లు ఎవరు అనే మీమాంస వచ్చింది. దాదాపు అందర్నీ కలకత్తా నుంచే దిగుమతి చేసుకోవాల్సిన పరిస్ధితి. అలా కమల్ ఘోష్ ను ఆయన పర్మినెంట్ గా మద్రాసుకు తీసుకు వచ్చారు. తర్వాత రోజుల్లో జెమినీ స్టూడియోగా మారిన కె.సుబ్రహ్మణ్యం మోషన్ పిక్చర్స్ కంబైన్స్ పేరిట స్టూడియో కట్టి నడిపారు.
ఇక్కడో కీలక విషయం చెప్పాలి … లేకపోతే మర్చిపోతాను. ఈ సుబ్రహ్మణ్యంగారు కచదేవయాని అని ఓ సినిమా తీశారు. అందులో టి.ఆర్ రాజకుమారి స్లీవ్లెస్ బ్లౌజులు వేయుట ఆ రోజుల్లో పెద్ద చర్చకు దారితీసింది. ఇదెప్పుడు విడుదలైందీ … 1941లో. ఈ రాజకుమారి సమీప బంధువులే .. మన జ్యోతిలక్ష్మి , జయమాలినిలు. దక్షిణాది తెర మీద తొలి సెక్సప్పీలు హీరోయిన్ గా రాజకుమారిగారు అప్పట్లో మార్క్ అయ్యారన్నమాట. దీనికి ముందే తొలి ప్రయోగంగా తెలుగు తమిళ భాషల్లో బాలయోగి సినిమా తీశారు సుబ్రహ్మణ్యం.
కమల్ ఘోష్ మద్రాసులో కాలు పెట్టి చిత్రీకరించిన తొలి చిత్రం అదే. రెగ్యులర్ గా సినిమాలు లేకపోవడంతో స్టూడియో మూతపడవలసి రావడంతో కమల్ బయట సినిమాలకు పన్జేయడం ప్రారంభించారు.వాసన్ గారు కె.సుబ్రహ్మణ్యంగారి నుంచీ స్టూడియో టేకోవర్ చేసుకుని దాని పేరు జెమినీ స్టూడియోగా మార్చారు. అప్పుడు మళ్లీ ఘోష్ ను స్టూడియోలోకి పిల్చి కూర్చోబెట్టారు.
అలా జెమినీ వారు టేకోవర్ చేసిన తర్వాత వచ్చిన తొలి చిత్రం చంద్రలేఖ. అది యావద్భారతదేశంలోనే ఓ ఊపు ఊపింది. దీంతో కమల్ ఘోష్ ప్రతిభా పాటవాలు ప్రపంచం మొత్తానికి తెల్సాయి. ఆ తర్వాత జెమినీ బ్యానర్ లోనే వచ్చిన అపూర్వ సహోదరులు చిత్రం లో కమల్ ఘోష్ ఉపయోగించిన టెక్నాలజీ చూసి వావ్ అనేశారు ఇండస్ట్రీ పెద్దలు.ద్విపాత్రాభినయం అనే ప్రక్రియ ఆడియన్స్ కు చూపించి సాహో అనేలా చేసుకున్నారు ఘోష్. ఈ టాలెంటు చూసే కె.రామనాథ్ జూపిటర్ చిత్రాలకు పని చేయడానికి ఘోష్ ను కోయంబత్తూర్ తీసుకెళ్లారు.
నెమ్మదిగా అంజలీపిక్చర్స్ , సారధీ, భరణీ లాంటి కంపెనీలన్నీ తమ చిత్రాలకు కమల్ ఘోష్ ను తీసుకోవడం ప్రారంబించాయి. పగలూ రాత్రీ కూడా షూటింగుల్లోనే ఉండేవారాయన అలా ప్రేమ, పరదేశి చిత్రాలతో పాటు మరిన్ని చిత్రాలకు పనిచేశారు. ఒకే ఏడాది పది చిత్రాలకు డీఓపీగా పన్జేసి ఓ రికార్డు కొట్టారు.కమల్ ఘోష్ సినిమాటోగ్రాఫరే అయినా .. సినిమాకు సంబంధించిన అన్ని క్రాఫ్టుల మీదా పట్టు సంపాదించుకున్నారు.
అలా టోటల్ ఫిలిం టెక్నిక్ మీద పట్టున్న వారు తక్కువ మంది కదా .. వారి జ్ఞానం కాస్త ప్రత్యేకంగా ఉంటుంది. గూడవల్లి రామబ్రహ్మం, వాసన్ లాంటి పెద్దలు కూడా టెక్నిక్కుకు సంబందించి ఏదైనా అనుమానం వస్తే కమల్ ఘోష్ గారి దగ్గరే నివృత్తి చేసుకునేవారు.తర్వాత రోజుల్లో స్టార్ సినిమాటోగ్రాఫర్లుగా పాపులర్ అయిన విన్సెంట్, జె.సత్యనారాయణ , లక్ష్మణ్ గోరే తదితరులు కమల్ ఘోష్ గారి శిష్యులే.
విచిత్రంగా ఈయనకి ఘంటసాలతో స్నేహం కల్సింది. ఘంటసాలతో కల్సి పరోపకారం అనే సినిమా నిర్మంచడమే కాదు ఆ సినిమాకు డైరక్షన్ కూడా చేశారు. మనోరమ చిత్రాన్ని కూడా ఆయనే డైరక్ట్ చేశారు. రోజులు మారాయి, భాగ్యచక్రం , శ్రీకృష్ణార్జున యుద్దం, బంగారు గాజులు, గోవుల గోపన్న, రంగేళీ రాజా ఇలా అనేక తెలుగు సినిమాలు ఆయన ఖాతాలో ఉన్నాయి.
ఒక్క తెలుగేనా కన్నడం, తమిళం , హిందీ చిత్రాలకూ ఆయన పనిచేశారు. అరవై ఏళ్లు వచ్చాక కాస్త సినిమాలు తగ్గించు కున్నారు. తన శిష్యులు విన్సెంట్, లాంటి వాళ్లు ఎక్కువ సినిమాలు చేసుకోడానికి దోహదపడ్డారు.సినిమా పరిశ్రమలో తొలిరోజుల్లో ఉన్నకలెక్టివ్ ఫంక్షనింగు క్రమంగా పోయిందనీ ఇదే సినిమాల పరాజయానికి కారణం అవుతోందనీ తరచూ చెప్పేవారు ఘోష్.
సినిమా డబ్బుల కోసమే తీయాలి. కాదన్ను కాకపోతే అందులో కొంచెం అయినా కళ ఉండాలి కదా లేకపోతే ఎవడు చూస్తాడూ. ఈ చిన్న లాజిక్కును మిస్ అవుతున్నారు ఇండస్ట్రీ పీపుల్ అని ఆయన ఆవేదన వ్యక్తం చేసేవారు పాపం. డెబ్బై మూడేళ్ల వయసులో 1983లో కన్నుమూశారు.ఆయన పేరును జెమినీ వారు kamaal గా రాసేవాళ్లు. ఆయన ఎప్పుడూ దాన్ని కరక్ట్ చేయాలని ప్రయత్నించలేదట.. నిజమే కదా కెమేరా పట్టుకుని తను చేసేది కమాలే కదా అనుకునేవారట.
