Nandiraju Radhakrishna ……….
హిందువులకు హిమాలయాలు విశ్వశాస్త్రానికి కేంద్రబిందువు. ఈ శిఖరాలు విశ్వనిర్మాణంలో మొదటగా విష్ణువు సృష్టించిన బంగారు కమలం రేకులు. ఈ శిఖరాలలో ఒకటైన – కైలాస పర్వతంపై, శివుడు శాశ్వత ధ్యాన స్థితిలో కూర్చుని, విశ్వాన్ని నిలబెట్టే ఆధ్యాత్మిక శక్తిని ప్రసాదిస్తాడు. ఋగ్వేదంలో హిమాలయాలు, వాటి నిర్మాణం, పవిత్రత గురించి ప్రస్తావించారు.
హిమాలయ శ్రేణిలోని అత్యంత పవిత్రమైన శిఖరం, కైలాస పర్వతం, ప్రశాంత వాతావరణం అద్భుతమైన ప్రకృతి దృశ్యంతో ధ్యాన, ఆధ్యాత్మిక సాధనకు అనువైన వాతావరణం. జైనులు తమ మొదటి తీర్థంకరుడైన ఋషభ దేవుడి జన్మస్థలం, మోక్షం పొందిన ప్రదేశంగా భావిస్తారు..
హిందూ పురాణాల ప్రకారం, సృష్టికర్త బ్రహ్మ దేవుడు మానస సరోవరాన్ని సృష్టించాడని నమ్ముతారు .ఈ సరస్సు శీతాకాలంలో ఘనీభవిస్తుంది, వసంతకాలంలో మాత్రమే కరుగుతుంది. శతాబ్దాలుగా ప్రజలు కైలాస్ మానస సరోవర్‌ను సందర్శిస్తున్నారు. ఉత్తరాఖండ్‌లోని దాదాపు అన్ని ప్రధాన కనుమలు కైలాస్ – మానస సరోవర్‌కు దారితీస్తాయి.
మానస సరోవర్ సరస్సు 14,950 ఎత్తులో ఉంది. ఇది ప్రపంచంలోనే ఎత్తైన మంచినీటి సరస్సు. కైలాస పర్వతం టిబెట్‌లో ఉంది, ఇక్కడ దీనిని ‘కాంగ్ రాంపోచే’ అని గౌరవిస్తారు, దీని అర్థం ‘విలువైన రత్నం’. చైనాలోని టిబెట్ అటానమస్ రీజియన్‌లో లాసా నుండి 940 కిలోమీటర్ల దూరంలో ఉంది. కైలాస పర్వతం (6675 మీ) చుట్టూ తిరగడానికి 53 కి.మీ నడవాలి, మానస సరోవర్ చుట్టుకొలత 90 కి.మీ, దాని లోతు 90 మీ, మొత్తం వైశాల్యం 320 చదరపు కిలోమీటర్లు.
వెన్నెల రాత్రులలో మానస సరోవర్ అత్యంత ఆకర్షణీయంగా కనిపిస్తుంది.ఆ రోజుల్లో సరస్సు ఉపరితలంపై చంద్రకాంతి తళతళ మెరుస్తుంది. ప్రశాంతమైన, అద్భుతమైన వాతావరణం యాత్రీకులను ఆహ్లదపరుస్తుంది. పౌర్ణమి రోజున సరస్సులో స్నానం చేయడం వల్ల పాపాలు తొలగిపోయి.. ఆ మహా శివుని ఆశీర్వాదాలు లభిస్తాయని భక్తులు నమ్ముతారు.
కైలాస పర్వతం దగ్గర, హిమాలయ పర్వత శ్రేణి ఏర్పడిన ప్రారంభ దశ భౌగోళిక మార్పు సమయంలో, నాలుగు నదులు ఈ ప్రాంతం నుండి ఉద్భవించాయి, అవి నాలుగు వేర్వేరు దిశల్లో ప్రవహించాయి: సింధు నది ఉత్తరం వైపు, కర్నాలి దక్షిణం వైపు, యార్లుంగ్ త్సాంగ్పో తూర్పు వైపు, సట్లెజ్ పశ్చిమ దిశగా ప్రవహించింది.
ఇండో-చైనీస్ సరిహద్దు వివాదం కారణంగా, దాదాపు రెండు దశాబ్దాలు కైలాస్ – మానస సరోవర్ సందర్శించడానికి అనుమతి లేదు. అయితే, 1981 నుండి, భారత విదేశాంగ మంత్రిత్వ శాఖ ఆధ్వర్యంలో, చైనా ప్రభుత్వ సహకారంతో, కుమావున్ మండల్ వికాస్ నిగమ్ లిపులేఖ్ కనుమ ద్వారా కైలాస్ – మానస సరోవర్‌కు ప్రయాణాలు నిర్వహిస్తున్నారు.
ప్రస్తుతం పరిమిత సంఖ్యలో మాత్రమే కైలాస్ – మానససరోవర్‌ను సందర్శించడానికి అనుమతి ఉన్నప్పటికీ, సమీప భవిష్యత్తులో, మరింత మంది భారతీయ యాత్రికులు పవిత్ర పర్వతాలు, సరస్సుల టిబెట్‌ను సందర్శించడానికి అనుమతించబడతారని ఆశిస్తున్నారు. ఢిల్లీ నుండి 865 కిలోమీటర్ల దూరంలో ఉన్న కైలాస్ – మానస సరోవర్ కారణంగా కుమావున్‌ను ‘మానస ఖండ్’ అని పిలుస్తారు.
ఈ అసాధారణ పర్వతం, సరస్సు టిబెట్‌లోని బౌద్ధులు, జైనులు బోన్పాలు కూడా శివ పార్వతుల నివాసమని, బ్రహ్మ మనస్సు నుండి పుట్టిన సరస్సును పవిత్ర స్థలంగా భావిస్తారు. హిమాలయం లాంటి పర్వతాలలో కైలాసం, మానస సరోవరం ఉన్నాయి. ఉదయపు సూర్యునికి మంచు ఎండిపోయినట్లే, హిమాలయాన్ని చూడటం ద్వారా మానవాళి పాపాలు కూడా ఎండిపోతాయి అని “స్కంద పురాణిన్ కమలం” రాళ్లపై వ్రాసి ఉంది.
హిందువులు మానస సరోవర్ సరస్సును బ్రహ్మదేవుని సృజనాత్మక మనస్సు స్వరూపంగా పూజిస్తారు. శివుడితో దగ్గరి సంబంధం కలిగి ఉంటారు, ఆయన నివాసం కైలాస పర్వతం సమీపంలో ఉంది. శక్తివంతమైన దేవతలతో సంబంధం మానస సరోవర్ హిందువులకు ముఖ్యమైన తీర్థయాత్ర స్థలంగా రూపొందింది. బౌద్ధులు ఈ సరస్సును ” అనవతప్త ” అని పిలుస్తారు.
ఈ సరస్సు కేవలం ఒక అందమైన నీటి వనరు మాత్రమే కాదు. ఇది లక్షలాది మంది గౌరవించే ఆధ్యాత్మిక కేంద్రం, బహుళ మతాలలో ప్రాముఖ్యత ఉంది. మానస సరోవరం స్వచ్ఛమైన జలాలు ఆశీర్వాద శక్తులను కలిగి, . సరస్సులో పవిత్ర స్నానం చేయడం వల్ల పేరుకుపోయిన ప్రతికూలత, పాపాలు,కర్మ భారాలు తొలగిపోతాయని, ఆధ్యాత్మిక విముక్తికి దగ్గరగా తీసుకువస్తుందని ప్రజలు భావిస్తారు.
ఈ సరస్సు ఇతిహాసాలు దాని మర్మాన్ని పెంచుతాయి. “మానస సరోవర్” “మానస్” (మనస్సు), “సరోవర్” (సరస్సు) నుండి ఉద్భవించింది. మానస సరోవర్ పవిత్ర జలాల్లో స్నానం చేయడానికి ఐరావతం స్వర్గం నుండి దిగి వచ్చిందని, సరస్సులో నివసించే బంగారు చేపలు దైవిక శక్తికి నిదర్శనాలుగా నమ్ముతారు . సరోవర్ జలాలు వైద్య లక్షణాలను కలిగి వ్యాధులను నయం చేస్తుందని, శరీరాన్ని శుద్ధి చేస్తుందని, దీర్ఘాయువును కూడా ప్రసాదిస్తుందని చెబుతారు.
మానసరోవర్ సరస్సుకు తీర్థయాత్ర అంటే టిబెటన్ పీఠభూమి గుండా ఒక సుదూర పరివర్తనాత్మక పర్యటన, ఆధ్యాత్మిక అనుభవాలు, వ్యక్తిగత సవాళ్లు లోతైన శాంతి భావన మిళితమైన ప్రత్యేక అనుభూతి అందిస్తుంది. “మానస సరోవర్ తీర్థయాత్ర” విశ్వాసం దైవిక సంబంధ మానవ ఆత్మ ఆరాటానికి నిదర్శనం. మానస సరోవర్ పర్యటనకు శారీరక దృఢత్వం, మానసిక స్థిరత్వం,, భక్తి అవసరం.
యాత్రికులు అనూహ్య వాతావరణ పరిస్థితుల అనుభూతి పొందుతారు. అయినప్పటికీ, ఈ సవాళ్లు ఆధ్యాత్మిక మేల్కొలుపును ఉత్ప్రేరకపరుస్తాయి. సరస్సులోని పవిత్ర జలాల్లో స్నానం చేయడం వల్ల శారీరక రుగ్మతలు నయమయ్యాయని, ఆధ్యాత్మిక వాతావరణాన్ని,మానసిక ఆనందం, భక్తి పంచుకున్న క్షణాలు శాశ్వత బంధాలను సృష్టిస్తాయని యాత్రికులు చెబుతుంటారు . హిమాలయాలలో ఎత్తైన ప్రదేశంలో ఉన్న మానస సరోవర్ సరస్సు రహస్య ఆధ్యాత్మికత శాశ్వత శక్తికి నిదర్శనం.
మానస సరోవర యాత్ర జూన్ ౩౦ న ప్రారంభమైంది. యాత్రకు 22 నుండి 25 రోజులు పడుతుంది. ఈ ప్రయాణానికి రూ.1.5 లక్షల నుండి రూ.3 లక్షల వరకు ఖర్చవుతుంది. ఈ యాత్రకు శారీరకంగా దృఢంగా ఉండాలి. ప్రయాణికులు చెల్లుబాటయ్యే పాస్‌పోర్ట్ కలిగి ఉండాలి. ఈ యాత్రలో మొత్తం 50 మంది చొప్పున ఐదు బృందాలు ఉంటాయి.
50 మందితో కూడిన మొదటి బృందం జూలై 10న లిపులేఖ్ పాస్ ద్వారా చైనాలోకి ప్రవేశిస్తుంది. అదే సమయంలో, చివరి బృందం ఆగస్టు 22, 2025న చైనా నుండి భారతదేశానికి తిరిగి వస్తుంది. అంటే, ప్రయాణం జూన్ 10 నుండి ప్రారంభమై ఆగస్టు 22 వరకు కొనసాగుతుంది. ప్రయాణించే ప్రతి బృందం ఢిల్లీ నుండి బయలుదేరుతుంది.
మొదటి స్టాప్ తనక్‌పూర్, అక్కడ బృందం ఒక రాత్రి బస చేస్తుంది. దీని తరువాత, ధార్చులాలో రెండు రాత్రులు, గుంజిలో రెండు రాత్రులు, నభిదాంగ్‌లో రెండు రాత్రులు బసచేసి, బృందం కైలాస మానసరోవర్ ప్రాంతంలోకి ప్రవేశిస్తుంది. తిరుగు ప్రయాణంలో, భక్తులు బుండి, చౌకోడి, అల్మోరా మీదుగా ఢిల్లీ చేరుకుంటారు.
ప్రైవేట్ టూర్ ఆపరేటర్లు కైలాష్ మానస సరోవర్ యాత్రకు ఏర్పాట్లు చేసినప్పటికీ, దీని కోసం రిజిస్ట్రేషన్ ప్రక్రియ విదేశాంగ మంత్రిత్వ శాఖ వెబ్‌సైట్‌లో కూడా జరుగుతుంది. ప్రైవేట్ టూర్ ఆపరేటర్ ద్వారా ప్రయాణించబోతున్నట్లయితే,దరఖాస్తు ప్రక్రియలో కూడా వారు మీకు సహాయం చేస్తారు.
ధర్మశాల ప్రవాసంలో టిబెటన్ ప్రభుత్వాన్ని స్థాపించడంలో, దలైలామాకు ఆశ్రయం కల్పించడంలో పండిట్ నెహ్రూ కీలక పాత్ర పోషించారు. సహాయపడ్డారు. చైనా టిబెట్‌ను ఆక్రమించిన తర్వాత, కైలాస మానస సరోవరం టిబెట్‌లో భాగమైన చైనాలో భాగమైంది.
writer phone no …. 98481 28215
